Άντρες: Απλά πλάσματα;

Πόσες φορές δεν αναρωτηθήκατε για την πολυπλοκότητα του αντίθετου φύλου; Την αδυναμία σας να επικοινωνήσετε αλλά και να συμβιώσετε αρμονικά; Σε τι διαφέρουν λοιπόν οι άντρες από τις γυναίκες; Σήμερα οι επιστήμονες προσπαθούν να μας δώσουν τη λύση.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα, τα θηλυκά άτομα εξελίσσονται με πιο αργό ρυθμό από τα αρσενικά, ακριβώς επειδή τα προηγούμενα είναι λιγότερο πολύπλοκα.

Το μυστικό της γρηγορότερης εξέλιξης των οργανισμών των αρσενικών ατόμων κρύβεται πίσω από την απλότητα των ίδιων των οργανισμών.

Σε όλα σχεδόν τα είδη, τα αρσενικά δείχνουν να έχουν εντυπωσιακότερες επιδόσεις και ιδιαίτερες ικανότητες, έτσι ώστε να καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στον αιώνιο αγώνα της κατάκτησης του καλύτερου συντρόφου.

Αυτό γίνεται λόγω του ότι η αναπαραγωγή απογόνου απαιτεί περισσότερη ενέργεια, πόρους και συνεισφορά από το θηλυκό άτομο και λιγότερο από το αρσενικό. Ως συνέπεια, τα θηλυκά είναι, συνήθως, εκλεκτικότερα από τα αρσενικά. Η συμπεριφορά των ρόλων μπορεί να περιγραφεί με ευκολία στο "άνδρας κυνηγάει - γυναίκα επιλέγει."

Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται σεξουαλική επιλογή και το αποτέλεσμά της τυπικά είναι ένα επιδεικτικό αρσενικό και ένα θηλυκό με αυξημένο νοητικό επίπεδο. Η εξέλιξη, όμως, φαίνεται ότι είναι με το μέρος των αρσενικών.

Η ιδέα της προχωρημένης εξέλιξης των αρσενικών ατόμων σε σχέση με τα θηλυκά, πρωτοεμφανίστηκε το 19ο αιώνα όταν ο βιολόγος Κάρολος Δαρβίνος παρατήρησε το μεγαλείο της ουράς ενός αρσενικού παγωνιού σε σχέση με τα μονότονα χρώματα ενός θηλυκού.

Ο λόγος για τον οποίο τα αρσενικά άτομα βρίσκονται σε μια εξελικτική άνθηση παρά την γονιδιακή ομοιομορφία που παρουσιάζουν με τα θηλυκά άτομα απασχολεί τους επιστήμονες εδώ και καιρό.

Νέες έρευνες που διεξήχθησαν σε μικρές μύγες και οι οποίες δημοσιεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα στο Journal Proceedings of the National Academy of Sciences, αποκαλύπτουν ότι τα αρσενικά άτομα συναντούν λιγότερα γενετικά εμπόδια για την ανταπόκριση τους στις περιβαλλοντικές πιέσεις που δέχονται.

«Το γεγονός οφείλεται στο ότι τα αρσενικά είναι πιο απλά» σχολιάζει η συντάκτρια της έρευνας Marta Wayne, ζωολόγος στο πανεπιστήμιο της Florida στο Gainesville.

«Ο μηχανισμός της κληρονομικότητας στα αρσενικά άτομα συμπεριλαμβάνει μια απλούστερη γενετική αρχιτεκτονική η οποία δεν εμπεριέχει τόσες αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα γονίδια, όσες στη γυναικεία κληρονομικότητα.»

Τα αποτελέσματα της έρευνας θα μπορούσαν, επίσης, να ρίξουν φως στο λόγο για τον οποίο οι ασθένειες εμφανίζονται με διαφορετικό τρόπο στους άντρες και στις γυναίκες.

Πολύπλοκα χρωμοσώματα

Η Wayne και οι συνάδελφοι της εξέτασαν περισσότερα από 8.500 γονίδια τα οποία βρίσκονται και στα δυο φύλα της μύγας Drosophila melanogaster. Από αυτά τα γονίδια, σχεδόν 7.500 διαθέτουν διαφορετικές εκφράσεις, οι οποίες πραγματοποιούν διαφορετικές διεργασίες στα θηλυκά και αρσενικά άτομα.

Οι μύγες ήταν πανομοιότυπες γενετικά, εκτός από τα σεξουαλικά χρωμοσώματα.

Στις μύγες και στον άνθρωπο, εκατοντάδες γονίδια κατασκευασμένα από γενετικό υλικό βρίσκονται σε μικροσκοπικές ενότητες που ονομάζονται χρωμοσώματα. Κάθε γονέας συμβάλει κατά ένα σύνολο 23 χρωμοσωμάτων στον απόγονο του, κάτι το οποίο έχει ως αποτέλεσμα απογόνους με 23 χρωμοσώματα από κάθε γονέα. Ένα μόνο ζεύγος από αυτά τα χρωμοσώματα ονομάζονται σεξουαλικά χρωμοσώματα. Σε αυτή την περίπτωση, τα θηλυκά έχουν δυο χρωμοσώματα X και τα αρσενικά XY.

Πολλά γονίδια βρίσκονται στα χρωμοσώματα X, ωστόσο πολύ λίγα σχετίζονται με το χρωμόσωμα Y. Για τα θηλυκά άτομα της μύγας, τα γονίδια του X χρωμοσώματος είναι δυνατόν να έχουν δυο αλληλόμορφα, τα οποία αλληλεπιδρούν όχι μόνο μεταξύ τους αλλά και με άλλα γονίδια.

Για παράδειγμα εάν ένα αλληλόμορφο είναι επικρατέστερο του άλλου, αυτό το αλληλόμορφο θα εκφραστεί ενώ το άλλο θα παραμείνει κρυμμένο. Παρ' όλ' αυτά, το μη επικρατές αλληλόμορφο ενσωματώνεται στο χρωμόσωμα X και περνάει σε επόμενες μελλοντικές γενιές.

«Έχουμε σαφείς ενδείξεις, οι οποίες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η έκφραση των γονιδίων στο χρωμόσωμα X έχει αυτή την συμπεριφορά στα θηλυκά άτομα ενώ στα αρσενικά διαφορετική» σχολιάζει η Lauren McIntyre, μέλος της επιστημονικής ομάδας που πραγματοποίησε την έρευνα.

Τα αρσενικά άτομα έχουν μόνο ένα X χρωμόσωμα, έτσι αυτό που βλέπεις είναι και αυτό που παίρνεις. Εάν το συγκεκριμένο γονίδιο δώσει στο αρσενικό άτομο ένα πλεονέκτημα στα πλαίσια της σεξουαλικής επιλογής, όπως για παράδειγμα ένα γονίδιο υπεύθυνο για εντυπωσιακό φτέρωμα, το γονίδιο θα επιλεχθεί της φυσικής επιλογής σε διαδοχικές γενεές. Εάν όμως το γονίδιο δεν είναι το καλύτερο για τα αρσενικά άτομα θα απορριφθεί με τον καιρό.

«Έχοντας λοιπόν ένα χρωμόσωμα X σημαίνει ότι τα γονίδια είναι περισσότερο ανοιχτά σε αλλαγές στα αρσενικά άτομα» σχολιάζει η ερευνήτρια Marina Telonis-Scott από το πανεπιστήμιο της Florida.

«Έτσι, εάν σε ένα θηλυκό άτομο υπάρχει ένα μη επικρατές αλληλόμορφο το οποίο προκαλεί μια ασθένεια, θα μπορούσε να καλυφθεί από τα δυο χρωμοσώματα Χ, εάν υπάρχει όμως μόνο ένα τέτοιο χρωμόσωμα, όπως στα αρσενικά, το άτομο είναι πιο ανοιχτό σε εξελικτικές διαδικασίες.»

Ο λόγος για τον οποίο τα αρσενικά άτομα είναι γενετικά πιο απλά, είναι το φύλο. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτά τα απλά γενετικά μονοπάτια επιτρέπουν στα αρσενικά άτομα να ανταποκρίνονται στις πιέσεις που δέχονται. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να νικήσουν τα θηλυκά άτομα, να παράγουν περισσότερους απογόνους και να ξεκινήσουν ξανά από την αρχή.

Ο άνθρωπος

Οι ερευνητές παρόλα αυτά τόνισαν ότι τα αποτελέσματα της έρευνας δεν μεταφράζονται άμεσα και στο ανθρώπινο σώμα. «Η έννοια του χρωμοσώματος Χ είναι κάπως διαφορετική στους ανθρώπους και στις μύγες» σχολιάζει η McIntyre.

Σε ό,τι αφορά στον άνθρωπο, ένα από τα χρωμοσώματα Χ απενεργοποιείται στα θηλυκά άτομα, ωστόσο η έρευνα έχει καταλήξει ότι αυτή η απενεργοποίηση δεν είναι πάντα απόλυτη.

Τα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας ωστόσο θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμα στην εξήγηση των διαφορών σε συμπτώματα και αντιδράσεις ασθενειών τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες.

Όπως τονίζουν οι επιστήμονες, η σεξουαλική επιλογή δεν υφίσταται στον άνθρωπο. Επιπλέον, οι μύγες και οι άνθρωποι μοιράζονται μια κοινή εξελικτική ιστορία, η οποία είναι και ο λόγος για τον οποίο μοιραζόμαστε περισσότερο από το 65% των γονιδίων μας με τα μικροσκοπικά έντομα.

Σε γενικές γραμμές, θα μπορούσε να πει κάποιος ότι οι γενετικοί ανθρώπινοι μηχανισμοί ομοιάζουν με αυτούς της μύγας.

«Υπάρχει μια τεράστια προοπτική στον τομέα της υγείας μέσω της κατανόησης των διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στις γενετικές εκφράσεις των φύλων» αναφέρει η Wayne.