Είναι βέβαιο ότι η μητέρα σας κάποτε σας είπε «Ε, και λοιπόν; Αν οι φίλοι σου έπεφταν από το παράθυρο, θα πήδαγες και εσύ;». Δεν γνωρίζουμε τι απαντήσατε, αλλά για τις κατσαρίδες η απάντηση είναι καταφατική. Βέλγοι ερευνητές, κάνοντας χρήση μικρών ρομπότ, έπεισαν τα απεχθή έντομα να κάνουν πράγματα που αντιτίθεντο στα ένστικτά τους. Το πείραμα «κοινωνικής πίεσης» δεν ήταν απλό αφού συνδύαζε την εντομολογία και τη ρομποτική.
Ερευνες που πραγματοποιήθηκαν σχετικά με τη συμπεριφορά των ζώων υποδεικνύουν ότι τα σμήνη, οι αγέλες και γενικότερα οι ομάδες επιτυγχάνουν πράγματα που δεν μπορούν να καταφέρουν οι μονάδες, ενώ οι ειδικοί ήδη πειραματίζονται με ρομπότ που συμπεριφέρονται συλλογικά.
«Γι’ αυτό το λόγο αποφασίσαμε να συνδέσουμε τις δύο προσεγγίσεις», εξηγεί ο Χοσέ Χαλόι, ερευνητής βιολόγος στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών και συντάκτης της μελέτης που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Science.
Ο Χαλόι και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν στα πειράματά τους κατσαρίδες επειδή οι κοινωνίες τους είναι απλές, δημοκρατικές και διαπνέονται από την αρχή της ισότητας. Δεν έχουν, δηλαδή, την κοινωνική διαστρωμάτωση που παρατηρεί κανείς στις κοινωνίες των μελισσών ή των μυρμηγκιών. «Οι κατσαρίδες ζουν συλλογικά, όλες μαζί», σημειώνει ο δρ Χαλόι. Επίσης, η όρασή τους δεν είναι καλή, γεγονός που επέτρεψε στους ερευνητές να δημιουργήσουν ρομποτικά έντομα, που βέβαια μοιάζουν περισσότερο με μικρογραφίες αυτοκινήτου του γκολφ. Ομως στον κόσμο των σιχαμένων εντόμων η εμφάνιση δεν είναι τόσο σημαντική όσο η οσμή. Γι’ αυτό το λόγο, οι ερευνητές φρόντισαν να ραντίσουν τα ρομπότ με μεγάλη ποσότητα σεξουαλικών ορμόνων (κατσαρίδας βέβαια) προτού τα στείλουν στην αποστολή τους.
Στη συνέχεια κατασκεύασαν ένα πεδίο διαμέτρου 90 περίπου εκατοστών, και κρέμασαν από πάνω δύο πλαστικούς δίσκους με διάμετρο 35 εκατοστών έτσι ώστε να δημιουργηθούν τα σκοτεινά σημεία στα οποία αρέσκονται να συγκεντρώνονται οι κατσαρίδες. Ο ένας, όμως, ήταν πιο σκουρόχρωμος και άρα αγαπητός στις κατσαρίδες.
Στο πεδίο τοποθετήθηκαν 16 κατσαρίδες που κατέφυγαν στον πιο σκούρο δίσκο, συνυπολογίζοντας το φως και το πλήθος των άλλων εντόμων, αφού, όπως είναι γνωστό, αρέσκονται στις μεγάλες παρέες.
Ο δρ Χαλόι στη συνέχεια αντικατέστησε 4 κατσαρίδες με ισάριθμα ρομπότ τα οποία διέθεταν αισθητήρες για τη μέτρηση φωτός και απόστασης από άλλα ρομπότ. Οταν τα μηχανικά έντομα συμπεριφέρονταν όπως τα πραγματικά, η ομάδα εξακολούθησε να αναζητεί το πιο σκοτεινό και πυκνοκατοικημένο σημείο. Οταν όμως προγραμματίστηκαν να προτιμήσουν τον πιο ανοικτόχρωμο δίσκο, οι πραγματικές κατσαρίδες τα ακολούθησαν, στο 60% του χρόνου, αδιαφορώντας στην ουσία για τις ενστικτώδεις προτιμήσεις τους και επιλέγοντας τον πιο δημοφιλή προορισμό. Στην πραγματικότητα οι ερευνητές με τα ρομπότ κατάφεραν να υπερκεράσουν τους κανόνες που καθορίζουν τη συμπεριφορά των εντόμων επιτρέποντάς τους να δράσουν συλλογικά. Τέλος ίσως κάποιο ρομπότ δρώντας ως Χανς ο Φλαουτίστας, θα «πείσει» τις απεχθείς κατσαρίδες να το ακολουθήσουν μακριά, πολύ μακριά από τα σπίτια μας.
